Με ένα τέτοιο καιρό το 1996 σκεπτόμουν αν, αν λέω τώρα έτσι,….
Αν αυτά τα σύννεφα είναι οι φόβοι
των ανθρώπων που παγώνουνε πάνω
απ' τις σκεπές... Ας ξεπλύνουν οι
πιο άγριες βροχές αυτούς τους
δρόμους κι ας χυθούν στις μυστικές
δεξαμενές, που γεμίζουνε τη
θάλασσα της φρίκης, που βουτάει
αυτός ο δύτης μοναχός...
Πριν τελειώσει η ανάσα του
κοιτάει προς τα πάνω και θυμάται...
Διαμαντένιος ουρανός...
Διαμαντένιος ουρανός...
Αν αυτά τα σύννεφα ζυγίζουνε το
βάρος που λυγίζει τις ανθρώπινες
καρδιές... Ας γκρεμίσουνε οι πιο
άγριες ματιές αυτά τα σκιάχτρα κι
ας χυθούν στις μυστικές δεξαμενές,
που γεμίζουνε με καύσιμα τα τρένα
που θα πάρει κάποια μέρα μοναχός...
Πριν τελειώσει το τσιγάρο του
κοιτάει προς τα πάνω και θυμάται...
Διαμαντένιος ουρανός!...
Όταν ήμουνα μικρός μες τα κύματα δε μ' ένοιαζε
αν ο κόσμος είν'απλός ή αν έτσι απλώς εμένα μου έμοιαζε...
Διαμαντένιος ουρανός!...
Βροχοποιός - Ξύλινα Σπαθιά
Στη βεράντα του ξενοδοχείου Αλέξανδρος κάτω από το υπόστεγο και προφυλαγμένοι από το βοριά, χαζεύαμε απέναντι την πλαγιά με τα έλατα και εκείνο το κτίσμα με την μεγάλη τζαμαρία που είχε φυτρώσει ακριβώς σα μανιτάρι στο κέντρο του καταπράσινου πουθενά.
Αργότερα από ένα φίλο γηγενή του τόπου, που τώρα κερδίζει το ψωμί του περιπλανώμενος στην Ελλάδα, πληροφορήθηκα ότι τελικά ήταν ένα όμορφο εστιατόριο.
Πίσω στο δικό μας μπαλκόνι, ξεκινήσαμε με καφέ και καταλήξαμε σε μπύρα και κουβεντούλα χωρίς να καταλάβουμε πως όμορφα και αθόρυβα η νύχτα κύλησε από τις κορυφές μέχρι κάτω στις πλατείες της πόλης που με αυτό τον καιρό θύμιζαν προχωρημένο φθινόπωρο.
Προσωπικά δεν θα μπορούσα να ζητήσω καλύτερη χάρη για αυτό το ταξίδι.
Βροχή και μυρωδιά νωπής γης, τα υλικά από τα οποία είμαστε φτιαγμένοι.
Ξέρω καλά εδώ και χρόνια ότι κανείς δεν μπορεί να δει με τα μάτια που βλέπεις εσύ. Ο καθένας κρατά την ασχήμια , την ομορφιά και την μαγεία με ένα μοναδικό τρόπο μέσα του.
Ακόμα και αυτό το απέραντο πράσινο είμαι σίγουρος ότι δεν απεικονιζόταν με τον ίδιο τρόπο στα μάτια τα δικά μου και του Δημήτρη.
Όπως και να έχει πάντως είναι ένα παράλληλο βίωμα και αυτό λέγεται συντροφικότητα, παρέα έως και αγέλη μπορώ να σου πω.
Είχαμε μεταπηδήσει σε σχεδόν 3 ώρες από το +40 στο 18.
Τουλάχιστον αυτά έδειχνε το θερμόμετρο προηγμένης τεχνολογίας που ο ιάπωνας είχε τοποθετήσει στη μηχανή του Δημήτρη.
Κάτω ο κάμπος είχε τυλιχθεί στο σκοτάδι το φίλτρο της ΔΕΗ Πτολεμαΐδας, ίσα που φαινόταν και ο λευκός υδρατμός που ανεβαίνει έμοιαζε να γίνεται ένα με τα πυκνά σύννεφα που για κάποιο απροσδιόριστο λόγο έπαιρναν τη βροχή πολύ μακριά μας.
-Ξέρεις τι είναι οι κεραυνοί μίστερ Σάκο?
-Ηλεκτρικές εκκενώσεις?
-Παπάρια! Μας βγάζουν φωτογραφία τα αγγελάκια για να έχουν να θυμούνται κάτι μαλάκες σαν και τα μούτρα μας.
Πρώτα είδαμε την αστραπή, μετά ο βουβός μπάσος ήχος από τις «ακράπες» που τα σύννεφα δοκίμαζαν χιλιόμετρα ίσως μακριά.
Και μετά ξανά και ξανά και ξανά......
Είχε ψύχρα. Δεν ντρέπομαι να πω ότι μετά από τόση ώρα ψιλοκρύωσα παρά το μπουφάν της μηχανής που φορούσα.
Δίπλα ο Δημήτρης φορούσε κοντομάνικο και βερμούδα, ενώ στο τηλέφωνο πληροφορήθηκα ότι στην μπασταρδούπολη χτύπαγε αποπνικτικό 40αρι.
Δεν χρειάζεται να ζορίσω το μυαλό μου για να θυμηθώ τι ακριβώς συζητούσαμε τόσες ώρες, αλλά είμαι σίγουρος ότι ήταν μια εντελώς μηχανική σχεδόν αυτόματη λειτούργει.
Νομίζω ότι είχαμε εθιστεί στην μυρωδιά της βρεγμένης γης και στην πνιγμένη στο πράσινο διαδρομή προς τις λίμνες.
Ο νεόκοπος κάπτεν Σακος είχε πάνω από 2 μήνες να πάει βολταράκι.
Επιπλέον είχε και το νέο όχημα –εκείνο που προσδιόρισε την πλοιοκτησία του- και έπρεπε να κάνει κανένα χιλιόμετρο της προκοπής.
-Φίλε! Καλλιτέχνης μοτοσικλετιστής ποτέ δεν επιστρέφει από την ίδια διαδρομή απ ‘ όπου πήγε.
-Λοιπόν?
-Θα πάμε Πρέσπες. Έχεις πάει? Ούτε και εγώ! Θα πάμε από Ρίο Αντίρριο, Μεσολόγγι, Ιωνία οδό, Άρτα, Φιλιππιάδα, Ιωάννινα, Κόνιτσα , θα περάσουμε παράλληλα με τον Σαραντάπορο κόβουμε αριστερά προς Νεστόριο.
Από εκεί Καστοριά και μάλλον διανυκτέρευση.
Από εκεί διάμεσο Λέχοβο -Κλεισούρα φτάνουμε Φλώρινα.
Από εκεί χιονοδρομικό και μετά μικρή Πρεσπα, μεγάλη, Άγιο Αχίλλειο, Άγιο Γερμανό και πίσω.
Γυρίζουμε από Πτολεμαΐδα, Κοζάνη πάνω από την λίμνη και μετά Λάρισα και την γνωστή ανιαροεθνική.
Στο τέλος έγραψε κάτι σε 1500km μορ ορ λες.
Δεν θέλω να επικεντρωθώ στην εθνική Αθηνών Πατρών, στην Ιωνία οδό, στην Αμφιλοχία στα πανέμορφα Γιάννενα, και στην Κόνιτσα.
Λίγα λόγια και για την Καστοριά.
Απλά ο σκοπός ήταν να επικεντρωθούμε στις Πρέσπες.
Παράκαμψη στη Ναύπακτο για καφέ και ξεφύλλισμα του χάρτη.
Η καλύτερη ατραξιόν ήταν μια παρέα από 7-8 πιτσιρικάδες στο λιμάνι.
Έκαναν βουτιές από την προβλήτα φορώντας ρούχα και παπούτσια.
Οι πιο τολμηροί ανέβαιναν στις πολεμίστρες και ορμούσαν στο κενό!
Όποτε την κρίσιμη στιγμή κατεβαίνει μαλλιά με το ποδήλατο ένας ακόμα και με ένα χαρακτηριστικό σάλτο βούτα με το ποδήλατο στην θάλασσα.
Εγώ πάντως τους ζήλεψα τους μάγκες.
Ανεβαίνοντας και περνώντας σφιχτή χάραξη του ορεινού δρόμου προς Μεσολόγγι, περνάμε την καυτή Ιωνία οδό.
Η ζέστη ήταν κουραστική.
Το πρώτο σκιερό μέρος ήταν ένα περίπτερο στην Αμφιλοχία.
Με την καψούρα μας μπήκαμε σχεδόν μέσα με τις μηχανές.
Ένα κουβά νεροοοοοοο .
Βάζεις μέσα τα γκογκόβια σου και ακούς το –τσσσσσσσσσσς!
Απόσβεση!
…και συνεχίζουμε .
Κοιτάζω για πρώτη φορά τα σύννεφα που αρχίζουν να μαζεύονται λίγο μπροστά ή λίγο πίσω μας.
Είχα δει τοπικές καταιγίδες βοριά δυτικά και πτώση θερμοκρασίας.
Έτσι ξεκινά η φράση κλειδί που θα ακούσουμε μερικές ακόμα φορές.
-Προς τα που πάμε εμείς τώρα?
(του δείχνω τα μαύρα σύννεφα πίσω από τα βουνά)
-ωωωω, να σου γ@μησω!!!
Σύντομη στάση στον άγιο Γεώργιο έξω από την Φιλιππιάδα και το εκτροφείο πέστροφας.
Την τεχνίτη λίμνη και το πλατανόδασος.
Απλά πανέμορφα!
Κι όμως εγώ...διψάω, σαν ψάρι στο βυθό
κι ασφυκτιώ , σα συννεφάκι...μέσα στον καθαρό ουρανό...
Διψάω σαν Ψάρι στο Βυθό - Τρύπες.
(να το πάλι το συννεφάκι-ωωω, να σου γ@μησω!)
Και εκεί δυο στροφές πριν τα Γιάννενα...ανοίγει το φερμουάρ και ρίχνει μια μπόρα σαν το παλιό το εικοσάρικο αυτό με τον Περικλή και την περικεφαλαία η κάθε σταγόνα.
Φτάνουμε Ιωάννινα.
Η επιφάνεια της λίμνης ακόμα ήρεμη. Λιγοστός κόσμος περίσσεια η ομορφιά.
Καθόμεθα για ανεφοδιασμό.
Πέρα από την λίμνη και πάνω από τα βουνά είναι τα μαύρα σύννεφα...μας έχουν στο κατόπι!
Μια ώρα μετά τα χάζευα τα κύματα στην δυτική μεριά τη λίμνης που για δεύτερη φορά μου έμοιαζαν πολύ μεγάλα αν αυτό εδώ ήταν λίμνη τελικά!
Ακολουθούμε τις πινακίδες προς Κακαβιά.
Δυστυχώς δεν υπάρχει χρόνος για Πάπιγκο, Βίκο και Βοϊδομάτη.
Λίγο πριν τον κάμπο τις Κόνιτσας η κορυφή της Άστρακας η καμήλα.
Εκεί που τελειώνει ο κάμπος . Τα βουνά στο βάθος είναι Αλβανία.
Όταν ήμουνα μικρός μες τα κύματα δε μ' ένοιαζε
αν ο κόσμος είν'απλός ή αν έτσι απλώς εμένα μου έμοιαζε...
Κάθε φορά αναρωτιέμαι ...μια σταλιά δρόμος είναι ο τόπος μας.
Και μετά κατηφορικά. Κόνιτσα και στο γεφύρι της
Κάποια παιδιά έκαναν μπάνιο στο ποτάμι.
Ο ήλιος αρχίζει να πέφτει.
-προς τα που πάμε εμείς τώρα?
(του δείχνω τα μαύρα σύννεφα πίσω από τα βουνά)
-ωωωω, να σου γ@μησω!!!
Περνάμε πάνω από την γέφυρα που διασχίζει κάθετα τον Σαραντάπορο.
Ένα τόσο μεγάλο άνοιγμα δεν είναι τυχαίο. Κουφάρια δέντρων φτάνουν μέχρι τις όχθες και σε κάνουν να αναρωτιέσαι πως είναι όταν φουσκώνει το ποτάμι.
Η όλη διαδρομή γεμάτη μυρωδιές και χρώματα .
Εδώ είναι άνοιξη ακόμα .
Και μάλλον έτσι θα μείνει τουλάχιστο για το φετινό καλοκαίρι.
Έχει ακόμα πρασινάδα, μαργαρίτες και παπαρούνες και ανθούς στα γαϊδουράγκαθα.
Και όλα αυτά ενώ είναι τέλη Ιουνίου!!!
Ο δρόμος υγρός . Με κάποιο αριστοτεχνικό τρόπο που μόνο εμείς οι σαμάνοι της ταξιδιωτικής βροχής – όπως ο Φορντ Έσκορτ στο «Ταξιδέψτε τον γαλαξία» του Ντάγκλας- ξέρουμε ήμασταν τώρα 3 βήματα πίσω από την βροχή.
Στρίβουμε αριστερά και εκεί μέσα από το κλειστό σφιχτό ορεινό βρεγμένο στοφιλίκι φαίνονται για πολλοστή φορά οι αρετές του TDM 900!
Όπως είχε πει ο Σκώτυ στον Σακ, είχε κάτι θέματα με την χαρτογράφηση το FJR και στα ορεινά έκλεινε ο λαιμός του και έβγαζε αιμορροΐδες!
Ναι ρε μάγκα !
Τα αβυσσαλέα κυβικά καταπίνουν με μανία τα χιλιόμετρα και τα διαδοχικά εσακια της «λα βούνα σέκα», ενώ το πλοίο της αγάπης πίσω προσπαθεί να προλάβει τον κυβισμό μου!
Ευτυχώς που πηρέ ένας κοντινός φίλος τέτοιο μηχανάκι να βλέπουμε και εμείς οι υπόλοιποι τα μείων, να αποφεύγουμε τις κακοτοπιές.
Λέμε και καμία μαλακία να περάσει η ώρα...
Και ενώ όλα αυτά συμβαίνουν, έχουμε χαθεί στα ανήλιαγα κομμάτια του αμμώδους δάσους !
Εκεί βρίσκεται καλά κριμένη η χωρά των FJR.
Για όποιον δεν πιστεύει ας τσεκάρει τα χρώματα του βασιλείου!
Ανοδική πορεία μέσα από δάσος από ρομπόλα.
Μετά κατηφορική πορεία και πέρασμα από την νέα γέφυρα του Νεστόριου.
Δεν ξέρω πως τα καταφέρνω κάθε φορά να φτάνω σε αυτό το χωριό ίδια ώρα..λυκόφως.
Καστοριά 25 km
Στο βορειοδυτικό άκρο της Μακεδονίας εκτείνεται εδώ και εκατομμύρια χρόνια ένα λεκανοπέδιο μοναδικής ομορφιάς, η περιοχή των Πρεσπών.
Η έκταση αυτή (330 Κm2) περιλαμβάνει δύο λίμνες τη Μικρή και τη Μεγάλη
Πρέσπα που περιτριγυρίζονται από βουνά με πλούσια βλάστηση.
Εδώ, στα υγρά σύνορα της χώρας μας, η φύση υπηρετεί ένα και μόνο σκοπό: να μας διδάξει πολλά μαθήματα. Της ισορροπίας, του μέτρου, της απλότητας μα και συνάμα της ομορφιάς. Όλα είναι μια ιεροτελεστία σε διαρκή εξέλιξη. Αρκεί να μην φοβάσαι και να μπορείς να σέβεσαι.
Το παλιό όνομα δεν το ξέρουν πολλοί.
Μικρή και Μεγάλη Βρυγκίς και έπειτα μετονομάστηκαν σε Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα. Σχετικά με την τωρινή τους ονομασία οι απόψεις διίστανται. Η επικρατέστερη από αυτές αναφέρει ότι η λέξη Πρέσπα προέρχεται από τη λατινική «praespe» που σημαίνει φάτνη, πράγμα που αποδεικνύει η μορφολογία του τόπου.
Φάτνη λοιπόν.
Λίκνο. Εκεί που γεννιέται η ζωή. Δίπλα στο νερό. Μέσα στο νερό.
Είναι μια ιστορία με πολλές παραμέτρους που με κάνει να ανατριχιάζω αλλά δεν νομίζω ότι είναι της παρούσης αν τελικά κανείς έφτασε να διαβάζει μέχρι εδώ και δεν κοιτά απλά τις εικόνες.
Απλά θέλω να καταλάβουμε αυτό, ότι δηλαδή…
…εδώ είναι κρυμμένος ένας εθνικός πλούτος σε μια τεράστια βουνίσια αγκαλιά εξαιρετικής οικολογικής σημασίας.
Εδώ οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: περισσότερα από 250 είδη πτηνών, 1.500 είδη φυτών, 12 τύποι δασών, 23 είδη ψαριών -από τα οποία τα 12 είναι ενδημικά- 60 είδη θηλαστικών απαντούν στην περιοχή, πολλά μόνο στις Πρέσπες και πουθενά αλλού στον κόσμο, 7 είδη ερωδιών και η μεγαλύτερη αναπαραγωγική αποικία αργυροπελεκάνων στον κόσμο και ακόμα 21 είδη ερπετών και 11 είδη αμφιβίων.
Ξέχασα τις αρκούδες που χάρη στις φιλόδοξες και επιμονές προσπάθειες των ανθρώπων του Αρκτούρου, έχουμε ξανά φοβισμένες μαρτυρίες κάτοικων για συχνές εμφανίσεις αρκούδων κυρίως κατά την δύσκολη χειμερινή περίοδο.
Ναι! Όσο εξωπραγματικό και αν ακούγεται έχουμε άγρια φύση ακόμα σε αυτήν την χωρά!
Δεν είναι παράδοξο λοιπόν που ολοένα και περισσότεροι φυσιολάτρες απ’ όλη την Ευρώπη στρέφουν την προσοχή τους στις Πρέσπες που μαζί με την ευρύτερη περιοχή της Φλώρινας, συγκαταλέγονται επίσημα – σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση – ανάμεσα στους 10 ανερχόμενους αγροτουριστικούς προορισμούς όλης της ηπείρου.
Και ποιος δεν θέλησε να διεκδικήσει αυτή την γη? Στη Μικρή Πρέσπα κατά την εποχή του χαλκού - σιδήρου δημιουργήθηκαν οι πρώτοι οικισμοί, από νομάδες. Μετά στον Φιλίππου και τον Μ. Αλεξάνδρου, στους Βυζαντινούς, στους Βουλγάρους στους Φράγκους, μετά πάλι οι Βούλγαροι , οι Τούρκοι και με το τέλος των βαλκανικών πολέμων πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο εγκαθίστανται στα απελευθερωμένα πια εδάφη, τα οποία μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου περιέρχονται στην ιταλική ζώνη κατοχής. Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου εγκαταλείπονται και ερημώνονται. Οι ντόπιοι πληθυσμοί αναζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής, ακολουθούν τους μακρινούς δρόμους της ξενιτιάς.
Έτσι λοιπόν οι πληθυσμός μειώνεται σημαντικά, ώστε από 6888 κατοίκους που ήταν σύμφωνα με την απογραφή του 1941 κατέληξαν στους μόλις 1500 που είναι διεσπαρμένοι σε 12 χωριά, με έδρα τον Άγιο Γερμανό, και υπάγονται στο δήμο Πρεσπών.
Αυτό το τελευταίο το κρατάμε για σήμερα.
Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των των νέων παιδιών στις ακριτικές μας περιοχές είναι τώρα μόνιμοι στρατιωτικοί, σε διάφορα σημεία στα βράχια είναι σχεδιασμένη η ελληνική σημαία , θρησκευτικά σύμβολα της ορθοδοξίας , «μολων λαβε», ενώ σε πιο διακριτικά σημεία όπως στους τοίχους της τουαλέτας των καταστημάτων , συνθήματα για το νουνι της μάνας του Αττιλα!
Εκεί, στα σύνορα, οι άνθρωποι δεν είναι περισσότερο ή λιγότερο ευαισθητοποιημένοι με τους ξένους λόγω γειτνίασης, έρχονται στη Αθήνα κι εκπλήσσονται που δεν υπάρχει πια στους δρόμους το λευκό του "καθαρόαιμου" Έλληνα…
Στο δρόμο προς Φλώρινα δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να επισκεφτούμε το Νυμφαίο.
Ούτε και τις εγκαταστάσεις του Αρκτούρου.
Παραξενεύομαι και για πρώτη φορά χαίρομαι που αυτές οι προειδοποιητικές επιγραφές για την άγρια πανίδα του τόπου μας μπορούν να βγουν αληθινές…
Αρκούδες ….σχεδόν είδαμε….
-προς τα που πάμε εμείς τώρα?
(του δείχνω τα μαύρα σύννεφα πίσω από τα βουνά)
-ωωωω, να σου γ@μησω!!!
Μετά 30 χιλιόμετρα έντονης βροχής μέχρι να φτάσουμε Φλώρινα.
Έχει ένα χρώμα αυτή η πόλη που με την βοήθεια του βροχερού καιρού μου έδωσε τις καλύτερες εντυπώσεις.
Κάτι ανάμεσα στο σύγχρονο, το παραμελημένο, το γραφικό το ακριτικό.
Νομίζω ότι μια μεγάλη λιακάδα θα την αδικούσε τούτη την πόλη.
Έπρεπε να βρούμε ξενοδοχείο και μετά να ξεκινήσουμε για Πρέσπες.
Στην ανοδική έξοδο βόρεια της πόλης βρήκαμε ένα όμορφο ξενοδοχείο με καταπράσινους κήπους γεμάτους τριαντάφυλλα.
Αφού η τιμή δεν ήταν πιασοκώλι, ρίξαμε μια μάτια από την βεράντα πίσω από τα βόρειο δυτικά βουνά.
Άνοιγε ο καιρός σιγά σιγά ενώ όλος αυτός ο όγκος σύννεφου ταξίδευε προς την ίδια κατεύθυνση με εμάς.
-προς τα που πάμε εμείς τώρα?
(του δείχνω τα μαύρα σύννεφα πίσω από τα βουνά)
-ωωωω, να σου γ@μησω!!!
Ανυπομονώ να βγω στην ορεινή διαδρομή από την Φλώρινα και διάμεσο του πυκνού δάσους στο χιονοδρομικό κέντρο Βίγλας Πισοδερίου μέσα στον εθνικό δρυμό Φλώρινας.
Δεν υπάρχουν ικανοποιητικές λέξεις μόνο συμπαθείς εικόνες για να περιγράψουν την μοναδική ομορφιά του τοπίου.
Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι μετά από πέρασμα σε όλα εκείνα τα μέρη , ξεμουδιάζει το μυαλό σου. Ανοίγουν οι πνεύμονες και για πρώτη φορά αισθάνεσαι το βάρος και την αξία από τα 7, 5 γραμμάρια της ψυχής σου!
Η βροχή κάνει ακόμα κύκλο γύρω μας.
Βρισκόμαστε στην κάρδια του δρυμού, όπου η άγρια έντονη βλάστηση, αφήνει ανήλιαγα σημεία στην κλειστή χάραξη του αυτοκινητόδρομου.
Στα σημεία όπου φτάνει το φως του ηλίου το νερό εξατμίζεται και λόγω χαμηλής θερμοκρασίας έχεις μπροστά σου ασφάλτινη ομίχλη!
Με όλα αυτά βλέπω τα δυο κλαθμαίδοια ματάκια του κάπτεν Σάκου να μου κάνουν νόημα!
-Είμαι εδώ και 20 km στη ρεζέρβα!
-Οκ! και επιτάχυνα.
Του είχα πει λίγο πριν φύγουμε από Φλώρινα να γεμίσουμε.
Μου είπε ότι θα βρίσκαμε παρακάτω.
Εντάξει …φυσικά και βρήκαμε ! Απλά κάτι τέτοια χρειάζονται για να σφίγγουν οι κώλοι.
Να σφίγγουν οι κώλοι για να γουστάρει το πιασοκώλι που θα σου τραβήξει ο συνοριακός βενζίνας!!!!
Όταν βλέπεις ξαφνικά μπροστά σου τη Μικρή Πρέσπα, καθώς ξεπροβάλλει απ’ τα βουνά, νομίζεις πως βλέπεις θάλασσα, τόσο μεγάλη είναι!
Και αμέσως μετά ξεπροβάλει η μεγάλη.
Είσαι σχεδόν σίγουρος ότι βλέπεις θάλασσα πλέον!
Αρχικά οι δύο λίμνες ήταν ενωμένες. Έπειτα όμως χωρίστηκαν λόγω των φερτών υλικών που εναπόθεσε ο ρύακας του Αγίου Γερμανού.
Πέρα, όχι και τόσο μακριά, τα βουνά των Σκοπίων και της Αλβανίας. Περίπου το 60% της λίμνης, ανήκει στην Σκόπια ενώ στην Ελλάδα το 22% και στην Αλβανία το 18%. Ο Άγιος Γερμανός το τελευταίο χωριό του νομού Φλωρίνης και λίγο πιο κει, το πρώτο Σκοπιανό.
Εκεί ο ναός του Αγίου Γερμανού από το 11ο αιώνα αυτός αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βυζαντινής τέχνης, καθώς μάλιστα οι Πρέσπες έχουν χαρακτηριστεί ως δεύτερο κέντρο Βυζαντινών Μνημείων. Οι παραδόσεις λένε πως το χωριό αυτό ονομάστηκε έτσι επειδή τυχαία κάποιος βοσκός βρήκε σ' εκείνη την περιοχή το νεκρό σώμα του Αγίου Γερμανού.
Στα νότια, η Μεγάλη Πρέσπα συνδέεται με την γειτονική της Μικρή, από την οποία απέχει περίπου 300 μέτρα, ενώ με τη λίμνη Οχρίδα (ή Αχρίδα) χωρίζεται από το όρος Ξεροβούνι (Σούβα Γκόρα), υπάρχουν όμως πολλά υπόγεια ρήγματα.
Ανηφορίζουμε για το τελευταίο παραλίμνιο ελληνικό χωρίο…
Οι Ψαράδες της Μεγάλης Πρέσπας
Οι Ψαράδες είναι ένα μοναδικής ομορφιάς χωριό χτισμένο σε έναν χαριτωμένο κλειστό κόλπο της Μεγάλης Πρέσπας. Είναι μάλιστα το μοναδικό ελληνικό χωριό στις όχθες αυτής της λίμνης!
Τα σπιτάκια του είναι χτισμένα κοντά στο νερό και διατηρούν σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των οικισμών των Πρεσπών, ιδιαίτερα το στυλ που διαμορφώθηκε τον 18ο και κυρίως τον 19ο αιώνα (ο οικισμός έχει κηρυχθεί παραδοσιακός από τη δεκαετία του ‘60). Τα σπίτια είναι συνήθως διώροφα με παράθυρα μόνο στον όροφο, όπου ζούσε η οικογένεια, ενώ στο ισόγειο υπήρχε ο στάβλος για τα ζώα και οι αποθήκες.
-Κοίτα πόσο γαμάτο νεκροταφείο έχει! Και γαμώ τις θέες! Τόσο μικρό χωριό και τόσα πολλά μνήματα!
-Ρε παλιό emo! (φώναξε μέσα από το κράνος ο Δημήτρης)
Κάναμε τόσα χιλιόμετρα μέχρι εδώ και αυτό είναι ότι έχεις να πεις για όσα βλέπουμε…
Πολλά σπίτια έχουν σαχνισιά, ενώ όλα τα παλιά πέτρινα έχουν ξυλοδεσιές και τετράριχτες στέγες με κεραμίδια. Παλιότερα το χωριό λεγόταν Νίβιστα και ήταν διάσημο για τους ψαράδες του, οι οποίοι πουλούσαν τις πλούσιες ψαριές τους σε άλλα χωριά, φτάνοντας έως την Κορυτσά και τη Φλώρινα. Αυτό βέβαια συνέβαινε τους χειμερινούς μήνες καθώς από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο σταματούσαν το ψάρεμα γιατί τα ψάρια χάλαγαν στη μεταφορά.
Έτσι η λίμνη -παραμένοντας αψάρευτη για ένα μεγάλο διάστημα- διατηρούσε σε ισορροπία τους ιχθυοπληθυσμούς, και τα γριβάδια, τα τσιρόνια, οι γουλιανοί και τα άλλα ψάρια ήταν πάντα σε αφθονία.
Σήμερα οι Ψαράδες έχουν ακόμη πολλούς ψαράδες, λίγους γεωργούς και σχεδόν όλοι στο χωριό ασχολούνται με την εξυπηρέτηση των τουριστών, είτε ως ιδιοκτήτες ξενώνων και εστιατορίων είτε κάνοντας περιηγήσεις για τους τουρίστες με τις βάρκες στα ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας.
Κάτω από τα σπίτια κοιτάζω και τους παλιούς μόλους όπου άραζαν οι βάρκες, οι οποίοι είναι απλώς ξύλινοι σκελετοί, μακριά πλέον από το νερό καθώς η στάθμη της λίμνης πέφτει: Λένε πως πριν από 30-35 χρόνια ήταν 4 μέτρα ψηλότερα και πως από το 2006 και μετά έχει πέσει 1,5 μέτρο!
Παρκάρουμε με παράνομη άνεση επάνω στον νεοκατασκευασμένο πεζόδρομο!
(ναι είμεθα γουρούνια)
Η φιλικότατη αντιμετώπιση μας από τους ντόπιους μου θυμίζει κατάσταση «καλώς ήρθε το δολάριο»
Έλα παιδιά ….ρουμς, ρουμς του λετ!
Δεν αδικώ κανένα!
Θέλαμε βαρκάδα! Θα γυρνούσαμε μετά για φαγητό. Ρουμς είχαμε κλίσει στην Φλώρινα!
30 ευρωπαϊκά η ταρίφα και μέγιστο 4 άτομα ανά βαρκάκι.
Καλή μοιρασιά σκέφτηκα.
Πλήρωσα το ¼ που μου αναλογούσε και τα αλλά ¾ ο κάπτεν Σάκος.
Ο Αλβανικής καταγωγής βαρκάρης (είχα ακούσει δυο άντρες να μιλάνε Σκοπιανά। ούτε η Αλβανία, ούτε τα Σκόπια έχουν τουρισμό, συνεπώς ούτε αντίστοιχες βαρκάδες. Όλοι όμως εδώ μιλάνε Σκοπιανά) μας πληροφορεί ότι η στάθμη τις λίμνης ήταν μέχρι την λεύκη γραμμή στους βράχους. Φέτος έβρεξε και ανέβηκε σχεδόν δυο μετρά η ακτή.
Το βαθύτερο σημείο είναι 55 μετρά και ανήκει στον ελλαδικό χώρο.
Οι λίμνες από πολύ παλιά κέντρισαν το ενδιαφέρον των κατοίκων και διέγειραν τη φαντασία τους ώστε αυτοί να πλάσουν διάφορους μύθους. Σύμφωνα με έναν από αυτούς, η στάθμη του νερού ανεβαίνει όταν πρόκειται να γίνει πόλεμος, κάτι που επιβεβαιώνεται τόσο από παλιότερες μαρτυρίες όσο και από
τα πρόσφατα γεγονότα....
Από τους Ψαράδες στα Ασκηταρειά της Μεγάλης Πρέσπας
Οι ακτές και τα σπήλαια της Μεγάλης Πρέσπας προσέλκυσαν από πολύ παλιά φιλέρημους χριστιανούς και ανθρώπους που ήθελαν να ζήσουν στην ησυχία και την απομόνωση τη δική τους πορεία προς τη θέωση
Τα Ασκηταρειά - μικρές κηλίδες ευσέβειας πάνω στους λείους ασβεστόλιθους- είναι μνημεία μοναδικής ομορφιάς. Υπάρχουν 7 στη Μεγάλη Πρέσπα, τα 4 σε αλβανικό έδαφος και τρία στο ελληνικό τμήμα των ακτών της. Σε αυτά τα σημαντικά ασκητικά κέντρα θα προσεγγίσετε με βάρκα από τους Ψαράδες.
Το πρώτο που βλέπουμε είναι το ασκηταρειά της Μεταμόρφωσης (το παλαιότερο, χτισμένο τον 13ο αιώνα), το οποίο βρίσκεται σε έναν γραφικό όρμο, σε μικρή σπηλιά, προσεγγίζετε ανεβαίνοντας μια μικρή σκάλα. Υπάρχει μικρός καμαροσκεπής ναός (μέρος του τέμπλου του βρίσκεται στο μουσείο της Φλώρινας) και λείψανα από παλιά κελιά.
-Μπορείτε να κατέβετε και από τα σκαλιά . Πάτε με το αμάξι από πίσω, έχει δρόμο και μετά κατεβαίνεις. Αλλά θέλει να μην είσαι μονός. Έχει φίδια, αρκούδες …
-Έχεις αρκούδες εδώ?
-Πολλές …γεμάτο είναι. Συνέχισε ο βαρκάρης.
Ασκηταρειό του 15ου αιώνα
Το επόμενο ασκηταρειό είναι αυτό της Μικρής Ανάληψης, που χρονολογείται στον 15ο αιώνα (τοιχογραφίες αυτής της εποχής σώζονται στην κόγχη του ιερού).
-Αν θέλετε σταματάμε και ανεβαίνετε επάνω να δείτε. Είναι του 14ου αιώνα και έχει 184 σκαλάκια για να ανέβεις.
Γύρισα στο Σάκο με ύφος προσβλητικό
-Λοιπόν, κάτσε εσύ εδώ να παίξεις με τα κουβαδάκια στην άμμο πάω πάνω και έρχομαι!
-Είδες τι είσαι? Ε λοιπόν ρε σκατοπινέζα θα ανέβω και εγώ!!!
78,4 σκαλάκια μετά....
108, 6 σκαλάκια μετά...
-Έλα λιιιιγο πιο πάνω είναι!
-Έλα ρε 10 σκαλάκια πάνω δέκα κάτω....το ίδιο είναι!
Αναμφίβολα το ωραιότερο και σημαντικότερο ασκηταρειό .Είναι η Παναγία Ελεούσα (ή Αγίου Πέτρου), που βρίσκεται χτισμένο 40 μέτρα ψηλότερα από την ακτή σε μια εντυπωσιακή σπηλιά με οβάλ άνοιγμα.
Μετά τα 184 σκαλιά χτισμένο πάνω στο πατημένο χώμα της σπηλιάς, έναν κομψότατο μονόχωρο βυζαντινό ναό, με θαυμάσια συντηρημένη αρχιτεκτονική και εκπληκτικά πορφυρόχρωμα σχέδια στον δυτικό τοίχο, τα οποία μιμούνται κεραμοπλαστικό διάκοσμο.
Ο ναός χτίστηκε πιθανώς το 1409. Στο εσωτερικό μοναδικής τέχνης αγιογραφίες καλύπτουν όλους τους τοίχους, που άπλωσε ο τολμηρός χρωστήρας του ζωγράφου-μοναχού Ιωαννίκιου (και ενός δεύτερου άγνωστου αγιογράφου) τον 15ο αιώνα.
Γυρίζουμε πίσω.
-Ανεβήκατε? Ρωτά ο ταβερνιάρης
-Φυσικά ! Απαντά ο Σάκος!
Μετά είπε ότι τον κοίταξα λοξά!
Κατά την διάρκεια του φαγητού ένα μεγαλόσωμο ημίαιμο προστίθεται στην παρέα μας, που τιμάει και με το παραπάνω τους μεζέδες που προσφέρουμε σε αντίθεση με τον χάσκι ακατάδεκτο που έρχεται λίγο αργότερα
Το μαγαζάκι με τα παραδοσιακά προϊόντα απέναντι, δίνει φυλλάδια που ενημερώνουν για τον φυσικό πλούτο της περιοχής, έχει στα ράφια του ένα βιβλιαράκι με συνταγές πιπεριάς από μαθητές δημοτικού και των τριών γειτονικών χωρών(Ελλάδα, Σκόπια, Αλβανία) και παρέχει πλούσιο έντυπο υλικό για ανάπτυξη διασυνοριακού τουρισμού και πολιτισμικών δραστηριοτήτων.
Μετά σκάει ο Ταμτάκος της περιοχής και παίζει από την ντουντούκα στο διαπασών μουσουλμανικό σκοπιανό κάτι τραγουδάκια.
Ώρα να την κάνουμε σιγά σιγά.
Φεύγοντας με τις καλύτερες εντυπώσεις και τη υπόσχεση να ξαναέρθω, λέω του κάπτεν Σάκου
-Να σε παίξω ένα μπασκετάκι?
Και εκεί που νομίζαμε ότι όλη η ομορφιά του τοπίου βρίσκεται γύρω από τις λίμνες, κάνουμε λάθος.
Στην Μικρή Πρέσπα βλέπουμε να επιπλέει ένα λιλιπούτειο στολίδι, το νησάκι Άγιος Αχίλλειος. Μια πεζογέφυρα μας χωρίζει από’ κει.
Διάφοροι φασολοπαραγωγοί είναι παραταγμένοι με το εμπόρευμα τους προς πώληση. Μπροστά μας, η πλωτή γέφυρα που ενώνει την παραλίμνια περιοχή των Πρεσπών με το νησάκι του Αγίου Αχιλλείου.
Μέχρι το 2000 η διαδρομή των 650 μέτρων γίνονταν με μικρές βάρκες ή με τα πόδια όταν πάγωνε η λίμνη.
Αυτά τα 650 μέτρα δεν υπήρχε περίπτωση να τα κάνω ποδαράτο!
Στο νησί ζούνε 4 οικογένειες. Έτσι μου είχε πει ο φίλος από την Φλώρινα.
Η ζωή γίνεται δύσκολη αν θέλει ένα παιδί να φοιτήσει στο Λύκειο. Πριν 10 χρόνια ήταν ακόμη χειρότερα γιατί όπως είπαμε δεν υπήρχε η γέφυρα.
Πέρασμα από τον Άγιο Γερμανό και μετά μέσα από τον ίδιο δρόμο στην κάρδια του εθνικού δρυμού
-προς τα που πάμε εμείς τώρα?
(του δείχνω τα μαύρα σύννεφα πίσω από τα βουνά)
-ωωωω, να σου γ@μησω!!!
Και βάλε αδιάβροχα και βγάλε αδιάβροχα.
Το προηγούμενο βράδυ ήμασταν στην πανέμορφη Καστοριά.
Αν είχα υπολογίσει καλά , την ώρα που κατεβαίναμε από το ξενοδοχείο για βραδινό στις όμορφες παραλίμνιες ταβέρνες, κάπου 100 km βορειότερα , στις Πρέσπες έριχνε χοντρό χαλάζι.
Εκεί δίπλα στην λίμνη της Καστοριάς ψιχάλιζε.
Όπως και το επόμενο πρωινό που ξεκινήσαμε για τον βορειοδυτικότερο προορισμό!
Πίσω στο μπαλκόνι του ξενοδοχείου της Φλώρινας κοιτάζω τα σπίτια… μέχρι να αρχίσουν να με κοιτάζουν και αυτά.
Κοιτάζω τα Σπίτια - Ξύλινα Σπαθιά
Ο φωτοφράχτης έμεινε τόση ώρα ανοικτός όσο χρειάζεται για να αποτυπώσει την κίνηση των αστερίων και την ηλεκτρική δύναμη του ουρανού.
Ξέρω καλά εδώ και χρόνια ότι κανείς δεν μπορεί να δει με τα μάτια που βλέπεις εσυ. Ο καθένας κρατά την ασχήμια , την ομορφιά και την μαγεία με ένα μοναδικό τρόπο μέσα του.
Ακόμα και αυτό το απέραντο πράσινο είμαι σίγουρος ότι δεν απεικονιζόταν με τον ίδιο τρόπο στα μάτια τα δικά μου και του Δημήτρη.
Όπως και να έχει πάντως είναι ένα παράλληλο βίωμα και αυτό λέγεται συντροφικότητα, παρέα έως και αγέλη μπορώ να σου πω.
Δεν είχαμε καθόλου υπολογίσει την επιστροφή.
Το πέρασμα από τα ηλεκτρικά εργοστάσια της Πτολεμαΐδας και το τεράστιο σκάμμα εξόρυξης λιγνίτη που απλά μοιάζει και πρέπει να είναι μια βαθειά πληγή στο δέρμα της μητέρας γης που συνεχώς μεγαλώνει και υπόλογοι για αυτά είμαστε όλοι μας.
Ούτε τους ψαράδες στην λίμνη Πολυφύτου, την Σερβία, την Ελασσόνα, τον Τίρναβο κτλπ.
